Mijn schoonmoeder heeft – anders dan veel andere schoonmoeders en grootouders die voortijdig in een verzorgingstehuis zijn begraven – een uitgebreid sociaal netwerk. Van tijd tot tijd krijg ik een update van haar. Dan is bijvoorbeeld de nicht van de moeder van een van de schoolvriendinnetjes van mijn dochtertje getrouwd. Of de boer uit de oude boerderij aan de weg naar het naburige dorp is ernstig ziek. Wanneer ik dan antwoord dat ik die mensen helemaal niet ken, reageert ze met enigszins verontwaardigde verbazing. Ik woon toch in dezelfde omgeving?

Mijn schoonmoeders’ sociale netwerk is veel uitgebreider dan het mijne. Dat komt in de eerste plaats omdat zij een stuk ouder is dan ik. Hoe langer je leeft, hoe meer mensen je leert kennen. Zo eenvoudig is dat.
Maar er is nog een verschil: het sociale netwerk van mijn schoonmoeder bevindt zich vrijwel geheel binnen de contouren van één streek. Het mijne strekt zich uit over heel Nederland en daarbuiten.

Terwijl ik mijn, geringere, sociale netwerk moet registreren met behulp van mijn mobiele telefoon en mijn e-mailadreslijst om het te kunnen bijhouden, zit dat van mijn schoonmoeder bijna helemaal in haar hoofd.
Veranderingen houdt ze feilloos bij. Die bestaan uit geboortes, huwelijken, echtscheidingen, verhuizingen, ziektes en overlijdensgevallen. De veranderingen in mijn sociale netwerk bestaan voornamelijk uit wijzigingen in contactgegevens of simpelweg uit het wel of niet meer deel uitmaken van mijn netwerk.

De verschillen in de sociale netwerken van mij en mijn schoonmoeder illustreren het verschil tussen de oude tijd en de moderne tijd. Tussen vroeger, toen mobiliteit zich nog voornamelijk te voet en binnen een straal van enkele kilometers afspeelde, en nu, waarin mobiliteit mondiaal is en met snelle en moderne technieken plaatsvindt.

Maar ze illustreren vooral de verschillen in sociale interactiviteit. Toen, in de tijd dat de bevolkingsdichtheid en de maatschappelijke verschillen nog beperkt waren, door middel van een praatje op straat. Nu, in de tijd dat de samenleving een verstikkend en divergent mierennest is, door middel van (bijna) anonieme communicatiemiddelen.